سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال Carpal tunnel syndrome (CTS) یک نوروپاتی یا به عبارتی گیر کردن عصب است که در اثر فشردگی عصب مدیان در حین عبور از طریق تونل کارپ مچ دست ایجاد می شود. معمولاً CTS شایع ترین نوروپاتی یا گیر افتادگی عصبی است که بیش از ۹۰ درصد از نوروپاتی ها را نیز تشکیل می دهد. از علائم اولیه سندرم تونل کارپال می توان به درد، بی حسی در نوک انگشتان و گز گز شدن اشاره کرد. 


سندروم کانال کارپال چگونه بوجود می آید

همان طور که اشاره شد، تونل کارپال یک گذرگاه باریک در مچ دست و بین استخوان‌های کوچک مچ دست و یک نوار قوی از بافت همبند، به نام رباط کارپال عرضی، است. از آنجایی که مرزهای تونل کارپال (استخوان‌های مچ دست و رباط کارپال عرضی) بسیار سفت و غیرمنعطف هستند، این فضا ظرفیت کمی برای تغییر اندازه دارد. حال عصب میانی (مدیان) یکی از اعصاب اصلی دست است که از تونل کارپال در مچ دست، در مسیر رسیدن به دست و انگشتان، عبور می‌کند. البته علاوه بر عصب مدیان، ۹ تاندون که انگشتان دست را خم می‌کنند، نیز از تونل کارپال عبور می‌کنند.

سندرم تونل کارپال زمانی اتفاق می‌افتد که این تونل باریک شود یا بافت اطراف تاندون‌هایی که از این تونل عبور می‌کنند، متورم شود و در نتیجه به عصب مدیان یا میانی فشار وارد کند و جریان خون آن را کاهش دهد.



شروع سندروم کانال کارپال

در شروع اولیه بیماری، علائم اغلب در شب هنگام دراز کشیدن ظاهر می شود و در طول روز تسکین می یابد. با پیشرفت بیشتر بیماری، علائم در طول روز نیز وجود خواهد داشت، به‌ویژه در فعالیت‌های تکراری خاص، مانند هنگام کشیدن نقاشی، تایپ کردن، یا بازی‌های ویدیویی.

در بیماری پیشرفته تر، علائم می تواند ثابت باشد. مشاغل معمولی بیماران مبتلا به سندرم تونل کارپال شامل کسانی است که برای مدت طولانی از رایانه استفاده می کنند، کسانی که از تجهیزاتی استفاده می کنند که دارای ارتعاش هستند مانند کارگران ساختمانی، و هر شغل دیگری که نیاز به حرکت مکرر و تکراری دارد.



برخی عوامل موثر در سندروم کانال کارپال

  • وراثت احتمالاً یکی از عوامل مهم تونل کارپال است. که در برخی افراد کوچکتر و یا تفاوت‌های ساختاری داشته باشد. این تفاوت‌ها ممکن است ارثی باشند.
  • حرکات تکراری در مچ و دست در مدت زمان طولانی ممکن است باعث تورم تاندون‌های مچ دست و در نتیجه فشار به عصب شود.
  • وضعیت نامناسب دست و مچ در انجام فعالیت‌هایی که شامل خم شدن شدید یا باز شدن دست و مچ برای مدت طولانی باشد، می‌تواند فشار روی عصب را افزایش دهد.
  • بارداری: تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند با ایجاد تورم منجر به فشار روی عصب شود.
  • بیماری‌ها: دیابت، آرتریت روماتوئید و اختلال عملکرد غده تیروئید، بیماری‌های مرتبط با سندرم تونل کارپال هستند.


روش تشخیص سندروم کانال کارپال

تنها روش مطمئن تشخیص سندروم کانال کارپال، استفاده از آزمایش های عصبی الکتریکی و عکس MRI مچ دست توسط پزشک می باشد

برخی از آزمایش‌های عصبی الکتریکی عبارتند از:

  • بررسی هدایت عصبی می‌تواند نشان دهد که آیا عصب مدیان سیگنال‌های الکتریکی را به درستی منتقل می‌کند. در افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال، سیگنال ها ممکن است کُند یا ضعیف باشند.
  • الکترومیوگرافی (EMG) می‌تواند نشان دهد که آیا عضلات دست و مچ به درستی به سیگنال‌های الکتریکی پاسخ می‌دهند. این آزمایش برای تشخیص اینکه آیا علائم مربوط به سندرم تونل کارپال یا مشکل دیگری است، بسیار کمک‌کننده است.

اما برخی علائم سندرم تونل کارپال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • بی حسی، سوزن سوزن شدن، سوزش و درد، عمدتاً در انگشتان شست و اشاره، وسط و حلقه، این علائم اغلب فرد را در شب از خواب بیدار می‌کند.
  • احساس گهگاهی شوک مانند در انگشتان شست و اشاره، وسط و انگشتری.
  • احساس درد یا سوزن سوزن شدن در ساعد و به سمت شانه.
  • ضعف در دست، این علامت ممکن است انجام حرکات ظریف مانند بستن دکمه‌های لباس را دشوار کند.
  • ناتوانی در نگه داشتن اشیا، به دلیل ضعف، بی حسی، یا از دست دادن حس عمقی.


تست‌های تشخیصی

۱. نشانه تینل (tinel sign): در این مانور ضربات ملایم روی عصب میانی بر سطح مچ زده می‌شود. اگر این مانور علائم درد تیر کشنده و سوزشی ایجاد کرد یعنی تست مثبت است.



۲. آزمایش فالن (Phalen Test): بیمار ساعدش را به‌طور افقی در هوا نگه داشته یا از پشت دو دست را به هم می‌چسباند بگونه‌ای که مچ در فلکسیون کامل قرار گیرد، این وضعیت را ۶۰ ثانیه نگه می‌دارد اگر کرخی و پارستزی ایجاد شد تست مثبت است.




برخی از روش های درمان سندرم تونل کارپال

  • ماساژ: اجرای حرکات مخصوص در ناحیه و استفاده از آتل مچ دست به همراه آموزش حرکات اصلاحی.
  • داروهای استروئیدی: استروئیدها گروهی از داروها هستند که التهاب و تورم را کنترل می‌کنند. گاهی اوقات پزشک برای درمان سندرم تونل کارپال، استروئید را به داخل تونل کارپال تزریق می‌کنند. در صورتی که فرد نتواند از فرم تزریقی استفاده کند، پزشک می‌تواند فرم خوراکی استروئید را برای او تجویز نماید.


  • سایر درمان‌های فیزیکی: این درمان‌ها (شامل حرکات خاص، استفاده از امواج صوتی برای درمان علائم و …) توسط یک متخصص طب فیزیکی یا کاردرمانی و یا فیزوتراپیست انجام می‌شود.
  • جراحی: جراحی برای افرادی که دچار آسیب عصبی مداوم یا شدیدی که باعث علائم سندرم تونل کارپال هستند، پیشنهاد می‌شود.
  • انواع فیزیوتراپی برای سندروم تونل کارپال عبارتند از:
    • گرما و سرما درمانی
    • طب سوزنی
    • منوال تراپی
    • اولتراسوندتراپی
    • مگنت تراپی
    • لیزر درمانی


اقدامات و احتیاط های توانبخشی

 بیمارانی که از سندرم تونل کارپال رنج می برند باید در مورد ماهیت بیماری، اقدامات احتیاطی که باید انجام دهند و فعالیت های توانبخشی آموزشی را داشته و با پزشک و یا فیزوتراپیست خود مشورت کنند با این حال برخی از این موارد شامل:

  • از حرکات مکرر دست، نگه داشتن ابزارهای ارتعاشی، گرفتن اجسام به سختی و قرار گرفتن جسم سنگین در دست، یا کار با مچ دست خم به سمت پایین و بیرون خودداری کنید.
  • ترک سیگار.
  • اگر اضافه وزن دارید وزن کم کنید.
  • مصرف کافئین را کاهش دهید.
  • استفاده از مچ بند، گاهی اوقات علائم را کاهش می دهد.


چرا برای تشخیص سندروم کانال کارپال باید به پزشک مراجعه کنیم؟

جالب است که بدانید، با وجود اینکه تشخیص سندروم کانال کارپال، سخت نیست. امام باید توسط پزشک انجام گیرد. زیرا علائم سندرم تونل کارپال شبیه بسیاری از اختلالات دیگر سیستم اسکلتی عضلانی و عصبی است.  که برخی از آنها عبارتند از:

  • بیماری دیسک گردن
  • درد میوفاشیال گردن
  • اسپوندیلوز گردنی
  • مونونوریت مالتیپلکس
  • اسکلروز چندگانه
  • نوروپاتی دیابتی
  • رادیکولوپاتی گردن
  • آسیب ناشی از استفاده بیش از حد مچ دست
  • پلکسوپاتی بازویی تروماتیک پلکسوپاتی بازویی ناشی از تشعشع -نوروپاتی ها
  • تاندونیت
  • تنوسینوویت
  • سندرم خروجی قفسه سینه(Thoracic outlet syndrome)


رژیم غذایی حاوی ویتامین ها و مواد معدنی

در کنار راه های بهبود گرفتگی کانال کارپال می توان با مصرف میوه ها و سبزیجات و استفاده از برخی از ادویه ها روند بهبودی را سرعت بخشید. گرچه بستن آتل مچ دست و مصرف مسکن ها درد شما را کاهش می دهد، ولی رعایت رژیم غذایی مناسب به شما کمک میکند که از بروز درد در سندروم تونل کارپال جلوگیری کنید. برخی مواد غذایی که برای کمک به درمان سندروم تونل کارپال مفید می باشند عبارتند از:

  • اسفناج
  • فلفل دلمه ای قرمز
  • گردو
  • مصرف انواع ماهی به خصوص سالمون
  • زردچوبه
  • آناناس
  • میوه های گرم سیری

البته مقدار و میزان مصرف مواد فوق برای طبع های مختلف، متغییر می باشد. که در این رابطه میتوانید با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید.


برخی تصورات بوجود آمدن سندروم کانل کارپال

آزمایشات و مقالات علمی می گویند که هنوز دقیقاً مشخص نیست که آیا راهی برای پیشگیری از ابتلا به سندرم تونل کارپال وجود دارد یا خیر. تصور بر این است که این اختلال به دلیل استفاده بیش از حد از رایانه رخ می‌دهد. اما مطالعات ارتباط بین استفاده از کامپیوتر و ابتلا به سندرم تونل کارپال را نشان نداده است.

بنابراین با قاطعیت نمی توان گفت که استفاده بیش از اندازه و یا ناصحیح از مچ دست باعث چنین اختلالی خواهد شد. اما میتوان گفت معمولاً ورزش و سبک صحیح کار و زندگی میتواند در عدم بروز چنین اختلالاتی کمک کند.


حرکات ورزشی و اصلاحی کمک درمانی به سندروم کانال کارپال


حرکت مچ دست با وزنه

یک وزنه سبک و یا بطری آب در دست خود گرفته و به آرامی مچ خود را خم و راست کنید. و در حرکت دوم آنرا به سمت چچ و راست چرخش دهید. تکرار این تمرین به تدریج باعث تقویت عضلات و افزایش گیرایی دست می‌شود.



فیلم تمرینات ورزشی سندروم کانال کارپال